Carsten Herstel: ‘Ambassadeurs wijzen mij altijd op de urgentie van het probleem’
De verwachte ‘boeggolf’ van hardoplopende werkloosheid en schulden blijft uit. Maar een ‘golfje’ zal nog komen, verwacht Directeur-Generaal Sociale Zekerheid en Integratie, Carsten HersteI. Hij blikt terug op de Brede Schuldenaanpak van de afgelopen drie jaar. En vooruit: ‘Preventie moet onze leidraad blijven.’
Naar verwachting groeit de economie dit jaar en volgend jaar weer ‘gewoon’ met drie tot vier procent en zijn we, qua bruto binnenlands product, al dit jaar weer terug op het niveau van voor de crisis. En de werkloosheid? Die daalt sinds begin dit jaar weer gestaag - het is in sommige sectoren alweer moeilijk om personeel te vinden.
Eind goed, al goed? Hebben de corona-steunregelingen hun werk gedaan? Werpt het Sociaal Pakket van 2020 de beoogde vruchten af?
‘Weet je, ik vind dat heel moeilijk om te zeggen. Als ik kijk naar hoe, en hoe snel, wij als overheid hebben gereageerd op de coronacrisis, dan ben ik eerlijk gezegd trots. We helpen groepen die het extra moeilijk hebben, zoals ondernemers, zelfstandigen en jongeren. De gemeenten en uitvoeringsorganisaties hebben heel snel loketten ingericht en de coronasteunregelingen uitgevoerd. En we hebben nog harder ingezet op de preventie van problematische schulden. Allemaal goede zaken. Tegelijkertijd weet ik dat je pas over een jaar of vijf echt kunt zien of je het juiste beleid hebt gevoerd.’
‘Hoe we uit de crisis komen, is simpelweg nog niet te zeggen. Alles lijkt nu weer de goede kant op te gaan, maar we weten ook dat veel mensen hun spaargeld hebben gebruikt, of schulden hebben gemaakt, om door de crisis te komen. Jongeren zijn op achterstand aan hun carrière begonnen. Misschien blijft die eerder verwachte boeggolf van werkloosheid en schulden uit. Maar een golfje zal er zijn.’
De Brede Schuldenaanpak begon drie jaar geleden met drie pijlers: preventie, ontzorgen en verantwoorde incasso. Hoe kijk je daarop terug?
‘Overwegend positief. We hebben op elke pijler vooruitgang geboekt. Die vooruitgang was onder meer mogelijk omdat we heel intensief hebben geprobeerd structuur en samenhang aan te brengen in dat brede veld van schulden- en armoedebeleid waarin heel veel partijen actief zijn. Wie doet wat? Waar zit de overlap? Waar en hoe kun je elkaar aanvullen en versterken? We hebben met de Brede Schuldenaanpak een waardevolle infrastructuur opgebouwd. Dat bleek des te meer toen we elkaar in de coronacrisis snel moesten kunnen vinden en handelen.’
‘Wat ik ook heel wezenlijk vind, is dat we allemaal – overheden, nutsbedrijven, bedrijfsleven, schuldhulpverleners – doordrongen zijn geraakt van het nut en belang van schulden voorkomen. Preventie is voor ons allemaal de leidraad geworden. Dat is echt een verworvenheid.’
Wat was de afgelopen paar jaar voor jou een eurekamoment?
‘Dat was eigenlijk elke keer dat ik weer met de ambassadeurs van de campagne sprak. Zij doordrongen me er dan weer van dat het hebben van problematische schulden zo vreselijk ingrijpend is. En dat het oplossen van die schulden heel lang duurt. Voordat je weer een schone lei hebt, ben je vijf tot zeven jaar verder.’
‘En natuurlijk, ik weet het. Die kennis is niet nieuw en we werken elke dag hard om bijvoorbeeld wetgeving aan te passen zodat mensen beter beschermd zijn en sneller kunnen worden geholpen. Maar je hebt de gesprekken met de mensen om wie het gaat, die ervaringsdeskundig zijn, nodig om je op die momenten weer ten volle te realiseren waar je het voor doet.’
Een volgend kabinet – wat moet dat doen als het gaat om de schuldenaanpak?
‘Op dit moment bespreekt het demissionaire kabinet of de steunpakketten nog moeten blijven in het vierde kwartaal. Het nieuwe kabinet moet naar mijn mening opnieuw investeren in de schuldenaanpak zoals we die hebben opgezet. We moeten de energie die er nu is, de structuur en de samenhang, behouden en verder benutten.’