‘Vroegsignalering kunnen we nu promoten’
Amsterdam was de eerste - toen begon Nijmegen ermee. Tientallen gemeenten volgden en nu wordt de wet zo aangepast dat vroegsignalering ook juridisch goed verankerd is. ‘Vroegsignalering helpt mensen met geldproblemen in een vroeg stadium. Maar het zorgt nu ook dat de maatschappelijke partners met elkaar optrekken. Er ontstaat solidariteit.’
Vroegsignalering is een mooi voorbeeld van hoe een plaatselijk initiatief in een paar jaar leidt tot een in de wet goed geregelde vorm van (brede) schuldenaanpak, vindt Maria Buur. Ze begon in 2016 vroegsignalering op te zetten in de gemeente Nijmegen. Op basis van gegevens over betalingsachterstanden bij onder meer energieleveranciers en woningcorporaties, werden inwoners proactief benaderd met de vraag of ze hulp nodig hadden bij hun geldproblemen.
Die preventieve aanpak bleek te werken. Inwoners blijken gemiddeld genomen blij met deze aanpak en problemen kunnen daadwerkelijk sneller en beter worden aangepakt. Inmiddels worden er nu 77 gemeenten gemonitord die werken met vroegsignalering.
Iedereen wil het graag
Nijmegen liep enigszins voor de troepen uit. Het uitwisselen van persoonsgegevens mocht al omdat vroegsignalering valt onder de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening, waarin staat dat gemeenten mensen met schulden moeten helpen. Maar de invoering van de AVG (medio 2018) deed de nodige gemeenten toch twijfelen of je door een inwoner bijvoorbeeld voor de rechter kon worden gedaagd omdat je onterecht persoonsgegevens had gebruikt. Een betere wettelijke inkadering bleek wenselijk.
Pieter Roos maakt deel uit van het SZW-team dat heeft gezorgd voor de wetswijziging, die op 1 januari in werking treedt. ‘Geen moeilijk traject’, zegt hij. ‘Iedereen wil het graag.’
Landelijk convenant
Buur: ‘Voor ons was het prettig dat het huidige kabinet vroegsignalering omarmde en onderdeel maakte van de brede schuldenaanpak. Zo konden we als projectteam 'Vroegsignalering landt in Nederland' met steun van SZW gaan werken aan standaardisering. Met dank aan onze samenwerkingspartner NVVK kunnen we nu het Landelijk Convenant Vroegsignalering presenteren, waaraan energieleveranciers, drinkwaterbedrijven, zorgverzekeraars, verhuurders en gemeenten gezamenlijk hebben gewerkt. Dat convenant maakt het eenvoudiger om vroegsignalering uniform in te voeren. We kunnen vroegsignalering nu actief promoten.’
Achilleshiel
Op 16 november worden de wetswijziging en het convenant onder meer gepresenteerd tijdens de 8e Landelijke Bijeenkomst Vroegsignalering, die online plaatsvindt. Daar zal ook aandacht zijn voor de zogeheten Achilleshiel van vroegsignalering.
Buur: ‘Bij de middelen die je inzet, wil je als gemeente graag duidelijk zichtbare effecten zien. Vroegsignalering is een preventief instrument – de effecten zijn dus pas op de langere termijn zichtbaar, als je een duidelijke afname ziet van zware schuldengevallen. Dat leidt bij gemeenten nog weleens tot aarzelingen. Daar komt bij dat we nu door corona geen huisbezoeken kunnen doen. Je moet dus op zoek naar creatieve oplossingen. Bellen, bijvoorbeeld. En dan zorgen dat je de goede toon aanslaat.’
Solidariteit
Vroegsignalering kan grote omslagen teweegbrengen, zegt Roos. ‘Je moet ‘outreachend’ te werk gaan. Daar is nog niet elke gemeente op ingesteld. Maar dat geldt ook voor de maatschappelijke partners. Daar verandert de mindset ook. Ze gaan hun klanten nu op een andere manier benaderen. Veel positiever.’
Buur: ‘Onze partners willen in de eerste plaats dat die betalingen weer gaan lopen. Je ziet dat ze meer met elkaar optrekken. Als een huishouden wat kan aflossen, dan wordt dat onder de schuldeisers verdeeld in plaats van dat er getouwtrek komt. Je ziet dat er solidariteit ontstaat. Ook dat is winst.’
Hier vind je meer over het project Vroegsignalering Schulden landt in Nederland. En ben je geïnteresseerd in deelname aan de 8e Landelijke Bijeenkomst Vroegsignalering? Hier vind je meer informatie. En hier lees je meer over hoe VNG gemeenten ondersteunt bij schuldhulpverlening.