‘Je kunt nog steeds je lot in eigen handen nemen’

Hugo’s huishoudboekje is overzichtelijk. Hij ontvangt zorg- en huurtoeslag en - sinds maart dit jaar -TOZO. Bij elkaar goed voor 1400 euro. Huur, zorgverzekering en energie kosten hem 1020 euro. Hugo houdt dus 380 euro per maand over om van te leven. ‘Het ís een uitdaging’, zegt hij met een wrange lach. ‘Ik zit onder het sociaal minimum. Gelukkig heb ik van mijn moeder geleerd om voor de hele week kippensoep te maken. Daar zit alles in.’

Het TOZO aanvragen in Den Haag verliep moeizaam. ‘Mijn papieren aanvraag was zoekgeraakt, ik heb toen alsnog een digitale aanvraag gedaan. De communicatie verliep stroef, de behandeling liep vertraging op. Ik begrijp het wel – geen enkele gemeente was voorbereid op de massale drukte. Het is alleen wel onhandig als je afhankelijk bent van ondersteuning. Via mijn consulent bij de gemeentelijke schuldhulpverlening ontving ik vijf supermarktbonnen zodat ik boodschappen kon doen. Al met al: als je steun nodig hebt, dan is die steun er.’

Schaapjes op het droge

Als een van zes slagerszoons uit de Transvaalbuurt, maakt Hugo na zijn havo in de jaren negentig en nul fortuin als projectontwikkelaar in de Haagse bouwwereld. ‘Tot 2008 ging het allemaal buitengewoon lekker. Ik was met de liefde van mijn leven. Er kwamen twee zoons. We gingen op vakantie als we daar zin in hadden. Het ontbrak ons aan niets. Ik dacht: we hebben onze schaapjes op het droge.’ 

Maar de kredietcrisis van 2008 leidt uiteindelijk tot een bedrijfsfaillissement in 2011, het verlies van zijn vastgoed, de verkoop van zijn huis in 2015 en een scheiding. Een paar jaar later, als hij zijn burn-out te boven is gekomen, klopt Hugo aan voor bijstand en gemeentelijke schuldhulpverlening. Hij komt onder de hoede van consulent Alex van de Herik. ‘Daar trof ik het enorm mee. Alex is een fantastische, empathische kerel. Zelf ondernemer geweest, zelf bijna failliet gegaan en daarna dit werk gaan doen. Dan heb je voeling met je cliënten.’

Vangnet of bevrijding

Ze brengen Hugo’s zaak in kaart. Hugo heeft een schuld van in totaal 692.000 euro. Van de Herik schrijft de schuldeisers aan met een voorstel voor een minnelijk akkoord. Op een na gaan ze in februari 2019 akkoord met finale kwijting. Hugo zal drie jaar lang elke maand 52 euro aan zijn schuldeisers afdragen, omgerekend een totaalbedrag van 1872 euro. Een schijntje, als je voor tonnen in het krijt staat.

Aanvankelijk is de opluchting groot. Hugo voelt zich bevrijd. Maar met de bevrijding komen ook weer de vrije gedachten. ‘Ik wilde weer meedoen, weer bijdragen aan de maatschappij.’ Hugo schrijft zijn nieuwe bureau voor bouwmanagementklussen in bij de KvK. Ondertussen denkt hij na over het crediteurenakkoord. ‘Het voelde steeds meer als een vangnet waarin ik gevangen zat.’ 

Overwinning

Hugo becijfert dat hij, als zijn bureau eenmaal gaat lopen, in plaats van 52 euro maandelijks ruim vier keer zoveel kan aflossen. Samen met Van de Herik schrijft hij zijn crediteuren opnieuw aan met dat voorstel. Nog steeds is er die ene crediteur die niet mee wil werken. De rechter besluit echter tot een dwangakkoord omdat anders de overige crediteuren in het nadeel zouden worden gesteld. Zo komt er in december 2019 uiteindelijk een sluitende crediteurenovereenkomst met finale kwijting. Voor Hugo is het een grote overwinning.

Hugo: ‘Ik bewees voor mezelf, en ook voor anderen die in zo’n positie terecht komen, dat je niet zielig in een hoekje hoeft te gaan zitten. Je moet ervoor vechten maar je kunt nog steeds je lot in eigen handen nemen.’ 

Toen kwam corona

Maar toen kwam corona. Zijn strijdvaardigheid ten spijt is Hugo weer terug bij af. Hoewel, zijn Haagsch Bouwbureau mag dan tijdelijk stilliggen, Hugo roert zich ook als ervaringsdeskundige in de schuldhulpverlening. Hij komt vooral op voor de positie van ondernemers. 

Hugo: ‘De kredietcrisis en de coronacrisis laten zien dat we beter voorbereid moeten zijn op crises waar je als individuele ondernemer nauwelijks invloed op hebt. Hoe voorkom je dat die ondernemer in de bijstand raakt en er nooit meer uitkomt? Hoe kun je diens kwaliteit en vitaliteit ook in crisistijd stimuleren?’

Hypotheekverzekering

Daarom pleit Hugo voor een sociaal vangnet voor ondernemers die buiten hun schuld hun bedrijf moeten opgeven. Een uitwerking van zo’n vangnet kan zijn een collectieve hypotheekverzekering bij calamiteiten voor ondernemers met een eigen huis. ‘Zodat je op z’n minst in je huis kunt blijven wonen. Mijn punt is: als het huis, bijvoorbeeld door de bank, wordt verkocht, dan staat niet alleen de ondernemer op straat, maar ook zijn gezin. En dat is heel erg. Niet alleen financieel, maar ook psychologisch. Vooral voor de kinderen. Een hypotheekverzekering biedt jou als ondernemer de stabiliteit om van daaruit te werken aan herstel.’    

Zijn ervaringen met de schuldhulpverlening brachten hem op de gedachte dat er daarin veel meer ruimte zou moeten zijn om te ondernemen. Om er sneller uit te komen. ‘Stel, je komt in de Wsnp.  Dan wordt je aflossingscapaciteit bepaald door het vrij te laten bedrag af te trekken van je netto-inkomen. Dat is in de meeste gevallen erg weinig. Mijn punt is dat dit je niet stimuleert om er meer van te maken. Om meer te gaan verdienen en dan ook meer te kunnen aflossen. Om echt een begin te maken met eruit komen.’

Complete sanering

Het kan ook anders, zegt hij. ‘Stel, je hebt een schuld van 100.000 euro bij je crediteuren. En je spreekt af dat ze 10 procent krijgen, in totaal 10.000 euro - dat is meer dan schuldeisers bij de gemiddelde Wsnp krijgen. Bovendien krijgen ze dat bedrag meteen als finale kwijting uitbetaald door de overheid. Vervolgens moet jij die 10.000 euro in de drie jaar aflossen aan de staat. Maar nu sluit je ook een prestatiecontract af waarin je afspreekt dat jou die 10.000 euro wordt kwijtgescholden als jij goed gaat verdienen of het op een andere manier goed doet. Dat is echt een stimulans om in beweging te komen. Want zo kun je in minder dan drie jaar een complete sanering voor elkaar krijgen. Daar komt bij: de crediteuren zijn beter af en jij kost de belastingbetaler minder omdat je sneller weer op eigen benen staat.’

Hugo heeft over zijn ideeën gesproken met de vorige staatssecretaris Tamara van Ark en zal er ook bij de nieuwe staatssecretaris Bas van ’t Wout aandacht voor vragen.   Hij zegt. ‘Ik hoop dat ik ook op deze manier wat kan bijdragen. Het komt er voor nu op neer om niet teveel vooruit te kijken. Ik leef met de dag. Gelukkig vind ik telkens de moed om door te zetten.’