‘Je moet je nergens voor schamen’
‘Veel mensen denken: je moet eerst diep in de shit zitten, voor je hulp kunt krijgen. Dat is niet zo. Zelf raakte ik door mijn psychoses steeds verder in de schulden en zwierf ik uiteindelijk over straat. Nu help ik mensen om te voorkomen dat het zover komt.’
Anneke Sweep (40) groeit op in een gezin van vijf, onder de rook van Eindhoven. De psychoses beginnen in haar puberteit.
Anneke: ’Als je een psychose hebt, dan heb je een soort kortsluiting in je hersenen. Je ervaart dingen die er niet zijn. Zo’n psychose kan weken, soms maanden, duren. Ik zit dan middenin een horrorfilm, die ik ervaar alsof het echt is. Inmiddels kan ik er vrij goed mee leven. Maar ze hebben mijn leven wel sterk beïnvloed.’
Ervaringsdeskundige
Anneke werkt nu als ervaringsdeskundige bij NEOS (Nieuwe Eindhovense Opvang Stichting). Ze helpt mensen die te maken hebben met psychiatrische problemen, schulden, armoede en dakloosheid.
Anneke: ‘Het goede is: ik maak gebruik van mijn eigen ervaringen. Ik heb hetzelfde meegemaakt als de cliënten en dat schept een band. Ik heb nergens schaamte over. Mijn dakloosheid was een logisch gevolg van mijn zoveelste psychose. Ik zeg tegen iedereen: schaam je niet voor je financiële problemen. Het kan iedereen overkomen. Het overkwam mij, het overkwam een oud-directeur, die ik heb geholpen. Toen het nog goed ging, verdiende hij 150 duizend euro per jaar. Toen ik hem hielp, moest hij zelfs van zijn daklozenuitkering nog alimentatie betalen.’
Studeren en rood staan
Annekes eigen financiële problemen beginnen eind jaren negentig. Ze leent 3000 gulden van de bank, om een laptop te kopen voor haar studie Geschiedenis. Ze is 21.
‘Ik studeerde graag en goed. Maar mijn psychoses gooiden roet in het eten. Je hebt niet alleen te maken met wanen, waardoor je niet goed meer functioneert. Ook je IQ daalt spectaculair als je in een psychose zit. Ik was ook eigenwijs. Als ik een jaar niet had gehaald, dan begon ik aan een nieuwe studie. Alleen, ik maakte nooit iets af.’
Ondertussen lopen haar leningen en schulden op. Ze werkt wel als verkoopmedewerker bij een groothandel. Maar ze komt niet verder dan rente betalen. Ze lost niets af.
Anneke: ‘Ik merk wel dat dit tegenwoordig ook nog een probleem is voor veel jonge mensen. Je moet als jongere niet rood mogen staan, vind ik.’
De weg kwijt
Op haar dertigste komt ze in een heel zware psychose terecht. ‘Mijn schulden waren inmiddels opgelopen tot 35 duizend euro. Ik was helemaal de weg kwijt. Ik betaalde rekeningen verkeerd, ik maakte rekeningen kwijt, mijn relatie met Bianca, mijn vriendin, stond op springen.’
Door de opgelopen schulden dreigen Anneke en Bianca uit hun huis te worden gezet. ‘Alles stond op mijn naam. Ik heb toen de woning aan Bianca gegeven en ben vrijwillig dakloos geworden. Ik wilde mijn verantwoordelijkheid nemen. Ik vond: ook al ben ik ziek, ik los het op.’
Angst voor de postbode
De GGZ vindt haar situatie niet ernstig genoeg om haar te laten opnemen. Totdat ze – omdat ze blijft aandringen – toch terecht kan in een beschermd wonen-traject voor mensen met psychiatrische en verslavingsproblemen.
Anneke: ‘In twee jaar is toen alles opgelost. Ik kreeg betere medicatie en begeleiding. Mijn schulden werden aangepakt. En dankzij relatiebemiddeling konden Bianca en ik bij elkaar blijven. Het meest stressvol waren de schulden. Ik had door mijn psychoses een panische angst ontwikkeld voor postbodes en de post openmaken. Dat moest ik echt, samen met een begeleider, stapje voor stapje opbouwen. Telkens een envelop een stukje verder openmaken.’
'Veel mensen denken dat je minimaal 10 duizend euro rood moet staan, voordat je hulp kunt inroepen. Dat is niet zo.'
Situatie accepteren
Inmiddels is ze drie jaar ‘uit de armoede’. Wel heeft ze nog een studieschuld, waar ze nog 8 jaar aan moet afbetalen. Hoe kijkt ze terug op de periode dat het slecht met haar ging?
‘Ik ben lang heel eigenwijs geweest. Ik wilde wel hulp. Maar ik dacht ook: ik los het zelf op. Ik wilde bijvoorbeeld geen uitkering. Ook al had ik psychoses, ik werkte altijd. Maar ik had ook gewoon pech. Dan had ik gespaard om schulden af te lossen, en dan gingen alle apparaten in huis tegelijk kapot. Ja, wat doe je dan?’
Tegen iedereen die ze helpt, zegt ze: ‘Je moet je nergens voor schamen. Maar, je moet de situatie waarin je terecht bent gekomen, wel accepteren. Als je dat doet, dan biedt dat nieuwe ruimte. Dan kun je je verantwoordelijkheid nemen. Om hulp te zoeken en eruit te komen.
Wees er vroeg bij
‘Stel, je hebt een maand huurachterstand. Betrek er iemand bij die je goed kent. Neem samen je vaste lasten en je abonnementen door. Vaak kun je het dan al rechttrekken.
Of, je hebt een maand achterstand op je huur en zorgverzekering. En misschien wel je energierekening. Ga dan naar het schuldhulploket van je gemeente. Veel mensen denken dat je minimaal 10 duizend euro rood moet staan, voordat je hulp kunt inroepen. Dat is niet zo. Wees er vroeg genoeg bij, dan raak je je huis niet kwijt. Er zijn genoeg loketten en instanties die je kunnen helpen.’