Wet vereenvoudiging beslagvrije voet beschermt en ontzorgt burgers
Per 1 januari 2021 is de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet in werking getreden. Voormalig staatssecretaris Bas van ’t Wout schreef het al in een kamerbrief aan de Tweede Kamer: ‘Het is belangrijk dat we voorkomen dat mensen verder in de knel komen en dat we inkomens beschermen door een juiste berekening van de beslagvrije voet.’ Hoe gaat deze wet daarvoor zorgen?
André Moerman was als voorzitter signaleringscommissie van de Landelijke Organisatie Sociaal Raadslieden betrokken bij de totstandkoming van de wet. Ook verstrekt hij juridische informatie over onder meer de beslagvrije voet via zijn website ‘Schuldinfo’.
Erik Rutten is beleidsmedewerker bij het ministerie van SZW. Hij heeft meegewerkt aan de totstandkoming van de wet vereenvoudiging beslagvrije voet. Zij beantwoorden vier vragen over de nieuwe wet.
Wat houdt de nieuwe wet in?
André: ‘Iedereen met schulden moet voldoende geld overhouden om van te leven. De beslagvrije voet beschermt dat bestaansminimum. Op een deel van het inkomen mag namelijk geen beslag worden gelegd. De nieuwe wet vereenvoudiging beslagvrije voet beschermt dat bestaansminimum beter.’ Erik: ‘Ook maakt de nieuwe wet de berekening van de beslagvrije voet betrouwbaarder. Elke overheidsorganisatie gaat namelijk gebruik maken van dezelfde rekentool om de beslagvrije voet te berekenen.’
De vaststelling wordt berekend op basis van de leefsituatie en het belastbare inkomen. Die gegevens worden uit bestaande registraties gehaald, zoals de Basis registratie personen en de polisadministratie van het UWV. Erik: ‘Door de nieuwe inrichting van het proces zijn beslagleggende partijen bovendien beter op de hoogte van elkaars beslagleggingen. Dat was in de oude wetgeving niet het geval. Uiteindelijk is het doel van de nieuwe wetgeving het beschermen en ontzorgen van schuldenaren.’
Waarom was de wet nodig?
Erik: Wij merkten dat de vorige wet leunde op oud beleid en niet meer aansloot op de huidige praktijk. Sinds 2006 kregen mensen steeds vaker te maken met verschillende vormen van invorderingen door met name de overheid. Als zo’n invordering dan samenviel met een beslag op inkomen, duwde dat de schuldenaar onder de beslagvrije voet en hield hij feitelijk te weinig geld over om van rond te komen.’
Bekend is dat veel mensen te lang wachten met het zoeken van hulp bij schulden. Als ze eenmaal hulp zoeken zijn er gemiddeld 14 schuldeisers en is het schuldbedrag opgelopen tot gemiddeld 40.000 euro. Volgens André werd een gedeelte hiervan veroorzaakt door de manier van innen. ‘Als een gezin in de financiële problemen kwam en te maken kreeg met verschillende schuldeisers, was het problematisch dat beslagleggende partijen verschillende grenzen hanteren. In de praktijk zagen we veel gevallen waarin de beslagvrije voet te laag is vastgesteld omdat de burger geen informatie heeft aangeleverd die nodig is om hem te berekenen.’ ‘Dus de verschillende beslagleggende partijen hielden wel rekening met de wettelijke grens van de beslagvrije voet, maar nog niet met elkaar,’ vult Erik aan.
André vervolgt: ‘Daardoor werd er teveel geïnd en hielden mensen onvoldoende geld over om van te leven. Toch probeerden schuldenaren schuldeisers dan tegemoet te komen, waardoor andere rekeningen bleven liggen en kosten weer toenamen. Zo belandt een schuldenaar in een vicieuze cirkel van geldproblemen. Daar is nu verandering in gekomen.’
Wat wordt eenvoudiger voor de burger?
André: ‘De laatste jaren is er een besef gekomen dat de burger niet zo zelfredzaam is als we dachten. Vooral niet als die burger ook hoogopgelopen schulden heeft. Schulden treffen namelijk niet alleen je portemonnee, maar kunnen ook leiden tot schuldenstress, waardoor mensen minder goed in actie kunnen komen. Het opsturen van je hele administratie is dan een te grote stap.’
Daarom wordt de verantwoordelijkheid van het verstrekken van informatie niet meer bij de schuldenaar gelegd, maar bij de beslagleggende partijen.
Erik: ‘In tegenstelling tot de eerdere wetgeving hoeft de burger niet meer al zijn gegevens op te sturen. De rol van de burger wordt hiermee eenvoudiger. Die controleert of de ingevulde gegevens kloppen. Dat heeft twee voordelen. Allereerst vergroot het de kans dat een burger reageert. En ten tweede wordt het risico ingeperkt dat er een te lage beslagvrije voet wordt berekend en het bestaansminimum in gevaar komt.’
Met de nieuwe wet wordt ook een coördinerende deurwaarder aangesteld. Bij meerdere beslagen stelt de coördinerende deurwaarder de beslagvrije voet vast. Die int het geld en verdeelt dit over de verschillende beslagleggers. Erik: ‘In de praktijk betekent dit dat er één aanspreekpunt is voor de schuldenaar.’
Hoe draagt de wet bij aan de Brede Schuldenaanpak?
Erik: ‘De wet is echt bedoeld om de schuldenaar te beschermen en te ontzorgen. Het maakt zorgvuldig en maatschappelijk incasseren mogelijk.’ Zorgvuldig en maatschappelijk incasseren is één van de hoofdlijnen van het actieplan Brede Schuldenaanpak.
André: Natuurlijk kan het voorkomen dat een berekening niet klopt. Maar dan zullen de verschillen vaak kleiner en dus te overzien zijn. Daarom verwacht ik dat door deze wetgeving – en de inwerkingtreding van de wet die stelt dat je niet op alles meer beslag mag leggen - schuldensituaties sneller stabiel raken. Schuldenaren krijgen hierdoor meer ruimte om te ademen. Het maakt het mogelijk om die vicieuze cirkel van geldproblemen te voorkomen.’
De omslag naar een systeem is voor veel grote organisaties een grote opgave. Daarom maken sommige organisaties gebruik van een overgangstermijn. Uiterlijk op 1 juli 2021 treedt de wet bij alle betrokken partijen in werking.
Wil je nog meer weten over de wet vereenvoudiging beslagvrije voet? Bekijk dan de uitlegvideo die de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) maakte in samenwerking met het ministerie van SZW.